ДЗІВАКІ ДЛЯ БОЛЬШАСЦІ, ПРЫЕМНЫ БОНУС ДЛЯ МЕНШАСЦІ Я – украінс | Ukrainian & Belarus

ДЗІВАКІ ДЛЯ БОЛЬШАСЦІ, ПРЫЕМНЫ БОНУС ДЛЯ МЕНШАСЦІ

Я – украінская мама напалову беларускай дзяўчынкі.

Чытаю каменты ў белнэце, дзе людзі, якія не вучаць уласных дзяцей роднай мове, вучаць іншых дарослых вучыць беларускіх дзяцей беларускай мове, – і ўзгадаўся адзін стары тэкст.

Можа, у наступным допісе напішу пра досвед гадавання дачкі па-беларуску і ў Беларусі, і па-за яе межамі, бо тэма зноўку актуалізавалася. А сёння апублікую тут той стары тэкст, напісаны ў лютым, да пачатку поўнамаштабнай вайны, апублікаваны для беларусаў 26.02.22. Тады ён атрымаў моцны фідбэк.

*
Шмат маіх знаёмых тут, у Беларусі, аптымістычна вераць, што – ну а як іначай? – прыйдзе і час, і месца для роднай мовы, быццам нашыя дзеці ўжо іначай будуць успрымаць гэтае пытанне, будуць іншыя ўмовы для яго. Мабыць, больш спрыяльныя? (Нашыя ж бацькі – і тут, і там – таксама не думалі, што вайна – гэта будзе пра наш час, нашыя найлепшыя гады). А гэта не проста неяк прыйдзе, нават калі прыйдзе, гэта хтосьці зробіць за вас. Калі зробіць. Бо ўмовы – дрэнь, калі шчыра. І я бачу гэтых адчайных, якія часам пачынаюць моўны пераход – і зрываюцца, ці не зрываюцца, але ўвесь час асцерагаюцца, што сарвуцца дзеці. Бо дзеці не павінны змагацца за мову, яны змагаюцца за сябе і сваё права быць нармальнымі. То якую норму яны бачаць? Яны дзівакі для большасці і прыемны бонус для меншасці.

Колькі разоў я чула: хачу, каб маё дзіця расло ў беларускамоўным атачэнні, хачу, каб маё дзіця ведала сваё. Паміж радкамі застаецца: …на чужым прыкладзе. У перакладзе на праўду для мяне гэта азначае: мне не хапае сілы, адвагі, любові, усведамлення, умоў, выхавання, ваш варыянт… Можна зразумець усе гэтыя варыянты. Сапраўды. Я тут увогуле так шмат зразумела за 5 гадоў, што часам не ведаю, куды мне з гэтым усім разуменнем цяпер, і ці патрэбна яно мне было. Аднак, пакуль вы не той, хто бярэ НА СЯБЕ адказнасць, дзясяткі рэальных людзей, якіх я ведаю, робяць мову камфортнейшаю для большасці на калісьці. І я ведаю шмат каго з гэтых людзей, іхнае жыццё – гэта бесперапыннае напружанне і пераадоленне бар’ераў. Можа, у іх атрымаецца. А, можа, вашыя дзеці падзякуюць не ім, а вам. Ці вашым дзецям будзе таксама не да гэтага.

Я ўжо ў той сітуацыі, калі штосьці тут мне лягчэй ацаніць, чымся ўдома. І так, я бачу прагрэс. Але, сябры, прагрэс ад прагрэсу розніцца. Часам мала таго, што (быццам бы) само сабой адбываецца. Дайшло цяпер ува ўсіх аспектах (усіх!) да таго, што нават калі заўтра ўсе раптоўна загавораць роднай мовай, вывучаць урокі гісторыі і ўзгадаюць, кім, уласна, ёсць, гэтага будзе мала. Бо трэба было думаць не на заўтра, а на ўчора. І ад разумення кошту страчанага ў мяне моцна баліць. За сваіх і за вашых. Асабліва баліць за тых, хто разумеў і разумее больш, а нічога зрабіць ужо не можа, бо бывае позна. Не дачакаўся шмат хто і ў вашай гісторыі.

Я знаю сітуацыю ссярэдзіны, ніколі б не аспрэчыла ўнікальнасці сітуацый розных народаў у моўным пытанні, дый іншых пытаннях таксама. Але не абавязкова заўсёды ставаць на ўласныя граблі, каб штосьці зразумець. Не ўва ўсім. Маем для гэтага нейкую крытычнасць і доступ да розных крыніцаў.

Уласна, гэтае ўсё можна ўжыць і да ўкраінцаў, якія дагэтуль баяцца ўкраінізавацца, барані божа. Такіх шмат. І гэта нават не пытанне чужых грабляў, а сваіх. Вельмі сумна.
* 20.02.2022